Iedereen wil leren en maar weinig mensen vinden verantwoording afleggen leuk. ‘Lerende evaluaties’ kennen dan ook een groeiende populariteit. Tegelijkertijd worden ze vaak verguisd vanwege hun gebrek aan objectiviteit, kwaliteit en zelfs relevantie. Maar is dat wel terecht? Deze column gaat in op de vijf grootste misverstanden. |
Column |
Vijf misverstanden over ‘lerende evaluaties’ |
Auteurs | Peter van der Knaap |
SamenvattingAuteursinformatie |
Artikel |
Hoe afhankelijk is beleidsonderzoek van onafhankelijkheid? |
Auteurs | Jos Mevissen en Frans Leeuw |
SamenvattingAuteursinformatie |
Het wordt als belangrijk gezien dat beleidsonderzoek onafhankelijk is. Dit begrip wordt niet altijd geëxpliciteerd. Het is een kernwaarde, maar ook een fluïde begrip. In de praktijk wordt veel over onafhankelijkheid gesproken, maar er wordt lang niet altijd via (gedegen) empirisch onderzoek vastgesteld of en in hoeverre de onafhankelijkheid van onderzoek beïnvloed is. |
Artikel |
Beleidsonderzoek bedreigd?Ontwikkelingen in het Nederlandse beleidsonderzoek van 2013‑2021 |
Auteurs | Ton Klein |
SamenvattingAuteursinformatie |
In 2015 verscheen Kennis voor beleid: Beleidsonderzoek in Nederland (Van Hoesel et al., 2015). Hoofdstuk 9 van dit boek beschrijft de markt en organisatie van beleidsonderzoek (Dekker & Van Hoesel, 2015). Sinds 2015 is er een hoop gebeurd: de COVID-pandemie, toenemende mondiale spanningen, een groeiende rol van het CBS, maar ook de onafhankelijkheid van wetenschappelijk onderzoek staat met name op internet steeds meer ter discussie: ‘wetenschap is ook maar een mening’ (zie o.a. Van Oostendorp, 2018). Hoogste tijd om antwoord te geven op de vraag hoe het beleidsonderzoek zich in de periode 2013-2021 heeft ontwikkeld en er nu voor staat. In dit artikel schetst de auteur dit beeld aan de hand van data die de Vereniging voor Beleidsonderzoek jaarlijks bij haar leden opvraagt. Daarbij neemt hij de gegevens uit 2015 als vertrekpunt. Tevens blikt hij vooruit naar de toekomst van het beleidsonderzoek in Nederland. |
Artikel |
Early warning evaluation en de invoeringstoetsVroege signalering over de koersvastheid van beleid als bijdrage aan de nieuwe bestuurscultuur |
Trefwoorden | evaluatie, signalering, implementatie, waarschuwing, invoeringstoets |
Auteurs | Arno F.A. Korsten |
SamenvattingAuteursinformatie |
Een waarschuwende evaluatie of early warning evaluation (EWA) brengt korte tijd na de inwerkingtreding van overheidsbeleid de eerste ervaringen in beeld. De vraag is wat maatregelen doen bij uitvoerders en doelgroepen en hoe het beleid werkt of naar verwachting gaat werken. Deze vroege analyse heeft wat weg van de invoeringstoets, die door het kabinet-Rutte IV in het kader van het streven naar een nieuwe, meer humane bestuurscultuur is ingevoerd. Maar een invoeringstoets is bescheidener en minder degelijk. De early warning evaluation verschilt door de beoogde toepassing van enkele methodieken. Een EWA-evaluator moet naast een knelpunteninventarisatie de proces- en/of stappenlogica doordenken die in het gehele beleid opgesloten zit. Daarna volgen de consequentie- en de consistentieanalyse. Was deze aanpak toegepast en was met urgentiebesef gekeken naar de uitkomsten, dan was ons land bijvoorbeeld de stikstofcrisis en andere affaires mogelijk bespaard gebleven. |
Artikel |
Ex-post maatschappelijke kosten-batenanalyse: leren van het verleden, voor beter beleidsonderzoekThemareeks Methoden en benaderingen in de beleidsevaluatie, Dick Hanemaayer, Jos Mevissen, Valérie Pattyn (red.) |
Trefwoorden | Themareeks Methoden en benaderingen in de beleidsevaluatie |
Auteurs | Ernst Bos en Carl Koopmans |
SamenvattingAuteursinformatie |
Maatschappelijke kosten-batenanalyses (MKBA’s) worden regelmatig uitgevoerd voordat er een besluit wordt genomen, maar ex-post-MKBA’s zijn er in Nederland nauwelijks. Dit beperkt de mogelijkheden om te leren, zowel over de effecten van beleid als over de veronderstellingen in MKBA’s. De schaarse (vooral buitenlandse) casestudies laten zien dat het ondanks methodologische uitdagingen goed mogelijk is om ex-post-MKBA’s uit te voeren. De uitkomsten van ex-post-MKBA’s en ex-ante-MKBA’s blijken doorgaans echter sterk te verschillen. Het vergroten van het aantal ex-post-MKBA’s maakt verbetering van de betrouwbaarheid van MKBA mogelijk. En dat draagt uiteindelijk bij aan de doelmatigheid en doeltreffendheid van beleid. |